Allah - bütün varlıq aləmini yaratmış və idarə edən fövqəltəbii qüvvə. Lüğəti mə`nada "ibadət edilən, mə`bud" deməkdir. Bə`ziləri səhv olaraq, İslamdakı Allah anlayışının digər dinlərdəki tanrı anlayışından fərqli olduğunu düşünürlər ki, bu da bə`zən dinlərarası anlaşılmazlığa gətirib çıxarır. Məsələn, "Lə ilahə illəllah" ifadəsini rus dilində çox vaxt "net Boqa krome Allaha" kimi tərcümə edirlər. Bu, səhvdir. Belə ki, rus dilində "Boq" sözünün verdiyi mə"na ərəb dilində "Allah" sözünün mə"nası ilə üst-üstə düşür. Bu baxımdan "Net Bojestva krome Boga" və ya "Netu Bojestva krome Allaha" tərcüməsi daha düzgündür. Lakin qeyd etməliyik ki, İslam dinində Allah təkdir və dinimiz digər tanrıların mövcüdluğunu inkar edir.
Azan - namazdan əvvəl müsəlmanlar tərəfindən deyilən cümlələr. Azanın mətnində Allahın böyüklüyü, təkliyi, Həzrət Məhəmmədin (s) peyğəmbərliyi xatırlanır və namaza çağırış səslənir. Azanı obrazlı ifadə ilə "İslamın şüarı" adlandırırlar.
Ayə - lüğəti mə`nada nişanə və rəmz deməkdir. Lakin bir termin kimi Qur`ani-Kərimin hər cümləsinə "ayə" deyilir.
Amin - bütün duaların sonunda işlənən söz. Təqribi mə"nası "Dua qəbul olsun!" deməkdir.
Aşura - lüğəti mə`nası "onuncu gün" deməkdir. Termin olaraq üçüncü İmam Hüseynin (ə) Kərbəla səhrasında faciəvi
ölüm günü - yəni hicri-qəməri təqvimlə məhərrəm ayının 10-u "aşura" adlanır.
Axund - İslam aləmində ali dini rütbə. Lüğəti baxımdan bu sözün mə`nası "oxumuş (təhsilli) adam" deməkdir.
Dəstəmaz - paklanmanın bir növüdür. Qüsldən fərqli olaraq, dəstamaz alan şəxs bədəninin yalnız bə`zi üzvlərini yuyur, yaxud onlara məsh çəkir (yə"ni yaş əlini həmin bədən üzvlərinin üzərinə sürtür). Namaz qılmaq, Qur`an yazısına, peyğəmbər və imamların adına toxunmaq üçün mütləq dəstəmazlı olmaq lazımdır.
Ehram - Həcc zamanı hacıların geyindiyi xüsusi libas. Ehram iki ədəd tikişsiz, ağ parçadan ibarətdir. Hacılar bu parçaların birini çiyinlərinə salır, o birini isə bellərinə bağlayırlar.
Əcr - "savab" sözünün sinonimidir. Dini inanclara görə, insanın etdiyi hər bir xeyir əməl müqabilində Allah-təala ona əcr (savab) verir.
İctihad - İslam dininin əsas mənbələrini, yə`ni Qur`an, hədis və s.-yə müraciət edərək, onların əsasında şəriət hökmü vermək "ictihad" adlanır. İctihad etmək üçün mütləq bir sıra dini elmləri mükəmməl bilmək lazımdır.
Hədis - Həzrət Məhəmməd Peyğəmbərin (s) dilindən söylənilən kəlam. Cə`fəri məzhəbinə görə, on iki imamın dilindən rəvayət edilən hədislər də peyğəmbərin hədisləri qədər əhəmiyyətli sayılır. İslam tarixi boyunca on minlərlə hədisi əhatə edən iri hədis məcmuələri tərtib olunmuşdur.
Çavuş - qədimlərdə Həcc, Kərbəla və Məşhəd ziyarətinə gedənləri karvana toplayan şəxslərə "çavuş" dəyirdilər. Çavuşlar şəhərin içində məhəllə-məhəllə gəzib, uca səslə qəsidə oxuyar və camaatı hazırlaşmağa çağırardılar. Klassik şairlər çavuşların oxuması üçün "çavuşi" adlı xüsusi şə"rlər yazmışlar.
|